Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Twoje dziecko lub inne Ci znane ma lub ma posiadać orzeczenie do kształcenia specjalnego, a Ty niewiele wiesz o tym dokumencie? Poniżej dokładny opis tego, czym jest orzeczenie do kształcenia specjalnego, kto je wydaje, komu przysługuje, jak je otrzymać?

Czym jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?

Orzeczenie do kształcenia specjalnego jest dokumentem wydawanym na określony czas, najczęściej jest to etap edukacyjny: klasa "0", klasy I-III, zwane pierwszy etapem edukacyjnym, klasy IV-VIII, zwane drugim oraz szkoły ponadpodstawowe.

Komu przysługuje orzeczenie do kształcenia specjalnego?

Orzeczenie do kształcenia specjalnego przysługuje uczniom w wieku szkolnym: od klasy "0" aż do końca edukacji. Oznacza to, że można je otrzymać i 6-latek ale i 20-letnia uczennica szkoły policealnej. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego przysługuje każdej osobie ze stwierdzoną niepełnosprawnością, a dokładniej uczniom z:

• niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego, umiarkowanego, znacznego oraz głębokiego;
• słabowidzącym oraz niewidomym;
• słabosłyszącym oraz głuchym;
• ze stwierdzonymi zaburzeniami ruchowymi, w tym z afazją;
• z zaburzeniami rozwoju, w tym autyzmem i zespołem Aspergera;
• z problemami emocjonalnymi, które skutkować mogą zagrożeniem niedostosowaniem społecznym;
• zaburzeniami sprzężonymi, czyli występowaniem dwóch lub więcej z wyżej stwierdzonych nieprawidłowości.

A co z dziećmi młodszymi, np. przedszkolakami? Pomoc dla nich obejmuje w niektórych przypadkach przyznawanie orzeczeń, ale zwykle obejmuje przyznawanie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, czyli specjalnych zajęć nakierowanych na pracę nad stwierdzonymi nieprawidłowościami oraz niepełnosprawnością. Mają one na celu jak najlepsze przygotowanie dziecka do rozpoczęcia edukacji.

Co daje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?

Uczeń posiadający orzeczenie ma prawo do dostosowania warunków edukacji do swoich potrzeb i możliwości, jak również korzystania z dodatkowych zajęć, wskazanych w orzeczeniu. W przypadku:

• niepełnoprawności intelektualnej, wad wzroku oraz słuchu są to zajęcia rewalidacyjne (zwykle 2 godziny w tygodniu), nakierowane na korygowanie deficytów;
• niedostosowania społecznego są to zajęcia z zakresu socjoterapii, zarówno indywidualne (np. spotkania z pedagogiem szkolnym lub psychologiem), jak i grupowe;
• autyzmu i zespołu Aspergera są to zarówno zajęcia rewalidacyjne, jak i socjoterapeutyczne, nastawione na radzenie sobie z trudnościami w ogólnym funkcjonowaniu.

Każdy uczeń ma obowiązek uczestniczenia w tych zajęciach. Ponadto, w orzeczeniu może zostać zawarta informacja na temat niezbędnego w procesie edukacji sprzętu, np. konieczności noszenia okularów, aparatu słuchowego, korzystania z podręczników pisanych większą czcionką czy komputera na określonych zajęciach. Wszelkie zalecenia z orzeczenia brane są pod uwagę w procesie tworzenia tak zwanego IPET-u, czyli Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego, który tworzony jest w każdej szkole dla każdego ucznia z orzeczeniem do kształcenia specjalnego. W procesie jego pisania biorą udział nauczyciele, rodzice oraz sam uczeń, jeśli ukończył 18 lat.

Orzeczenie do kształcenia specjalnego a szkoła specjalna

Wielu osobom orzeczenie do kształcenia specjalnego, jak i samo kształcenie specjalne kojarzy się jednoznacznie z uczęszczaniem dziecka do szkoły specjalnej, obecnie zwanej specjalnym ośrodkiem szkolno-wychowawczym. Nie jest to poprawne myślenie, ponieważ uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego może - owszem - uczyć się w takiej placówce, ale poza tym może realizować kształcenie specjalne również w szkole integracyjnej, jak i szkole… masowej, ogólnodostępnej! W praktyce wygląda to tak, że uczeń z orzeczeniem do kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność intelektualną stopnia lekkiego, z wadą wzroku czy słuchu społecznie bez problemu mogą uczyć się w szkole masowej. W przypadku stopnia umiarkowanego, autyzmu czy zespołu Aspergera sugerowane jest przeniesienie dziecka do szkoły integracyjnej czy ośrodka. Jest to dla dziecka korzystne z uwagi na lepszy dostęp do specjalistów oraz odpowiednich środków i metody nauczania, których szkoły masowe czasem nie są w stanie zapewnić, np. sali do zajęć z integracji sensorycznej. Uczniowie niedostosowani społecznie mogą uczyć się w szkole masowej, ale zwykle kierowani są do młodzieżowych ośrodków socjoterapii oraz młodzieżowych ośrodków wychowawczych.

Orzeczenie do kształcenia specjalnego a orzeczenie o niepełnosprawności

Wiele osób myli również pojęcie orzeczenia do kształcenia specjalnego oraz orzeczenia o niepełnosprawności. Są to dwa zupełnie różne dokumenty, można jednak posiadać oba naraz. Orzeczenie do kształcenia specjalnego wydaje - jak wspomniano wcześniej - wydaje powiatowa publiczna poradnia psychologiczno-pedagogiczna, dotyczy ono procesu edukacji i jest wydawane na kreślony czas, zwykle okres edukacyjny.

Orzeczenie o niepełnosprawności jest wydawane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR), a dokładniej Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Orzeczenie dla dzieci i młodzieży do lat 16 wydawane jest do ukończenia jest dziecko 16 roku życia, w przypadku osób dorosłych: zgodnie z orzeczeniem komisji. Decyzję podejmuje zawsze komisja, rozpatrując każdy przypadek indywidualnie. Poniżej opis 12 symboli niepełnosprawności, które znajdować się mogą na orzeczeniach. Na każdym umieszczone jest jedno lub więcej:

• 01-U - niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim;
• 02-P - choroby psychiczne, np. schizofrenia;
• 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
• 04-O - choroby narządu wzroku, np. utrata wzroku;
• 05-R - schorzenia narządu ruchu;
• 06-E - epilepsja (padaczka);
• 07-S - choroby układu oddechowego i krążenia (np. astmatycy);
• 08-T - choroby układu pokarmowego;
• 09-M - choroby układu moczowo-płciowego;
• 10-N - choroby neurologiczne;
• 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne (np. cukrzyca), zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
• 12-C - całościowe zaburzenia rozwojowe (np. autyzm).

Orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym daje prawo do posiadania karty parkingowej (uprawia ona do parkowania samochodu na specjalnie oznakowanych miejscach dla niepełnosprawnych). Orzeczenie zależnie od symbolu niepełnosprawności uprawnia do różnego rodzaju dotacji, np. likwidacji progów, remontu łazienki dla potrzeb osoby niepełnoprawnej, zakupu wózka inwalidzkiego, aparatu słuchowego, dofinansowania turnusu rehabilitacyjnego, wyjazdu do uzdrowiska itp. Kluczowe jest posiadanie w orzeczeniu zapisu, że osoba jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, wtedy może starać się o wiele zniżek oraz udogodnień, zgodnie z rodzajem posiadanej niepełnosprawności. Osoba z orzeczeniem może otrzymywać zasiłek pielęgnacyjny w kwocie około 200 złotych. W wielu miastach osoby z orzeczeniem, posiadające legitymację osoby niepełnosprawnej (tzw. białą legitymację) mogą korzystać z ulgowych lub darmowych przejazdów komunikacją miejską.

Uwaga: dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności zwykle na jego podstawie może starać się w poradni o orzeczenie do kształcenia specjalnego i zazwyczaj posiada oba dokumenty, np. orzeczenie z symbolem 04-O oraz orzeczenie dla dzieci słabowidzących. Z kolei orzeczenie z poradni nie uprawnia w żaden sposób do starania się o uzyskanie orzeczenia z PCPR.

Kształcenie specjalne a indywidualne nauczanie

Warto rozgraniczyć jeszcze pojęcie kształcenia specjalnego oraz indywidualnego nauczania. Kształcenie specjalne nie wyklucza nauczania indywidualnego, ale pamiętajmy, że ta druga forma zarezerwowana jest jedynie dla uczniów z problemami zdrowotnymi, np. silną astmą, poważną alergią, niepełnosprawnością w stopniu głębokim z wieloma chorobami współistniejącymi, np. dziecięcym porażeniem mózgowym, nieustabilizowaną cukrzycą czy czynną chorobą nowotworową. Od 2017 roku dzieci z orzeczeniem do nauczania indywidualnego odbywają lekcje z nauczycielem we własnym domu z ewentualnym kontaktem z grupą rówieśniczą zgodnie z zaleceniem lekarza.

Jak otrzymać orzeczenie do kształcenia specjalnego?

Aby otrzymać orzeczenie do kształcenia specjalnego należy umówić dziecko na diagnozę w powiatowej publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Przed badaniem ma miejsce krótka rozmowa z rodzicem celem rozpoznania sytuacji dziecka. Następnie pociecha udaje się ze specjalistami na badanie psychologiczno-pedagogiczne. Część psychologiczna polega na zbadaniu intelektu, czyli - potocznie rzecz ujmując - psycholog przeprowadza wybrany test inteligencji i sprawdza, jakie możliwości ma nasze dziecko. Może przeprowadzić z nim krótką rozmowę. Część pedagogiczna obejmuje sprawdzenie opanowania umiejętności szkolnych, zależnie od poziomu edukacji. Dziecko rozwiązuje test z języka polskiego, w tym gramatyki, test z matematyki, pisze dyktando, jest poproszone o przeczytanie tekstu itp. diagnoza może zostać rozszerzona o konsultację logopedyczną lub spotkanie z terapeutą SI. Specjaliści mogą poprosić o wizytę u okulisty, laryngologa, neurologa lub innego specjalisty, aby posiadać pełne spektrum informacji o dziecku. Ważne jest, aby dostarczyć wszelkie ważne dane na temat dziecka: wyniki badań lekarskich, orzeczenie o niepełnosprawności itp. Po badaniach specjaliści zapraszają rodziców na rozmowę i stawiają ostateczną diagnozę. Karta dziecka zostaje sporządzona przez zespół orzekający poradni, składający się z pracowników merytorycznych, którzy ustalają wspólne stanowisko w sprawie. W ciągu 7 dni od daty spotkania orzeczenie w formie pisemnej zostaje wysłane na adres dziecka, rodzice mają obowiązek dostarczyć je do placówki, w której uczy się pociecha.

Po lekturze tego artykułu z pewnością termin orzeczenia do kształcenia specjalnego jest Ci bliższy i wiedzieć będziesz, komu ono przysługuje, jak wygląda procedura przyznawania oraz co daje posiadanie takiego dokumentu.