Muzyka dla małych dzieci, niemowląt

Dziecko słyszy na długo przed przyjściem na świat, dźwięki, które docierają do niego w brzuszku mamy są jednak nieco zniekształcone i wygłuszone przez powłoki brzuszne oraz oczywiście otaczające maluszka wody płodowe. Dziecko słyszy jednak głos mamy oraz muzykę… Tak, wielu rodziców puszcza swoim dzieciom muzykę jeszcze przed urodzeniem oraz noworodkom czy niemowlakom. Czy ma to sens? Jaką muzykę puszczać dziecku i dlaczego warto?

Czy muzyka dla niemowlaka ma sens?

Skoro sens ma puszczanie muzyki dziecku w łonie matki: puszczanie jej noworodkowi i niemowlakowi również. Ważne jest jednak to, aby odpowiednio dobrać muzykę, jakiej słucha naszego dziecko. Głosów w tej sprawie jest wiele: jedni mówią, aby puszczać maluszkowi jedynie muzykę klasyczną i poważną, inni są za piosenkami typowo dziecięcymi, które dodatkowo śpiewane są przez dzieci. Jaka jest prawda? Może wiele osób to zaskoczy, ale… wiele zależy od samego dziecka. Każdy maluszek, jak każdy dorosły człowiek ma swój gust muzyczny, pewne melodie będą mu się podobały, inne nie. Puszczając niemowlakowi muzykę, pamiętajmy o kilku ważnych kwestiach:

• Puszczaj dziecku różne gatunki muzyki i zobacz, jak dziecko na nie reaguje, które u się podobają, przy których się ożywia, przy jakich uspokaja, a może zbyt głośne dźwięki go denerwują, są w stanie go nawet przestraszyć?
• Przy skocznych melodiach próbuj tańczyć z dzieckiem, weź maluszka na ręce i bujaj się w rytm muzyki, przy spokojniejszych usiądź lub połóż się w dzieckiem, w ten sposób nauczysz dziecko, do czego muzyka służy: że kojarzy się z zabawą ale i odpoczynkiem.
• Puszczaj dziecku szumy (zwłaszcza w okresie noworodkowym) ale również rozmaite dźwięki natury, np. szum wody, odgłosy deszczu, następnie odgłosy zwierząt, wszystkie te dźwięki będzie mu później łatwiej rozpoznać.
• Jeśli grasz na jakimś instrumencie, zagraj przy dziecku, daj mu dotknąć strun gitary czy klawiszy pianina, pozwól mu wydobyć dźwięk z instrumentu, to nie tylko cenna lekcja nowych doświadczeń, ale przede wszystkim zależności między przyczyną a skutkiem.
• Nie bombarduj dziecka muzyką, nie puszczaj mu codziennie różnorodnych piosenek, nie przeładuj bodźcami, słuchanie muzyki ma być dla maluszka przyjemnością, a nie koniecznością.

Co daje dziecku muzyka?

Skoro wiemy już, że warto puszczać małym dzieciom muzykę, warto odpowiedzieć sobie na pytanie: dlaczego? Co takiego da małemu dziecku muzyka, skoro nie rozumie słów piosenek? Funkcji, jakie muzyka może pełnić w rozwoju tak małego dziecka jest wiele. Można do nich zaliczyć to, że:

• muzyka wpływa na rozwój dziecka: uspokaja, pobudza, poprawia nastrój itp.;
• muzyka stymuluje rozwój słuchu, motoryki dużej (gdy dziecko próbuje podrygiwać w jej rytm) ale i mowy, zwłaszcza u starszych niemowlaków;
• słuchanie muzyki stymuluje pamięć i koncentrację: małe dziecko jest w stanie zapamiętać swoje ulubione utwory oraz skoncentrować się na słuchaniu piosenki, która mu się podoba;
• muzyka, a dokładniej jej wytwarzanie, np. poprzez zabawkowe instrumenty muzyczne, dedykowane starszym niemowlakom, pozwala dodatkowo na naukę zależności przyczyna-skutek oraz stymulowanie motoryki małej, np. sprawności małych paluszków.

Jaka muzyka dla niemowlaka?

Wiemy już sporo o muzyce dla niemowlaka, teraz pora na ustalenie, jaki rodzaj muzyki i kiedy najlepiej puszczać dziecku. Wiemy już, że noworodki najlepiej zareagują na nieco przytłumione dźwięki oraz biały szum. A jaką muzykę najlepiej puszczać niemowlakom od 2 do 12 miesiąca życia?

2-4 miesiące - leżę i słucham
Dzieci w tym wieku słuchają muzyki na leżąco: obracają wzrok w kierunku dźwięku i zaczynają skupiać się na tym, co słyszą. W tym wieku puszczaj dziecku muzykę klasyczną oraz piosenki dla dzieci, obserwuj jego reakcje, możesz puszczać same piosenki, jak również teledyski. Pamiętaj, by nie przesadzić z ilością muzyki, dziecko może źle zareagować na nadmiar bodźców.

5-7 miesięcy - obracam się i coraz lepiej koncentruję
W tym wieku maluszek staje się już bardziej ruchliwy: obraca się z pleców na brzuszek, próbuje siadać ale jednocześnie coraz lepiej koncentruje się na tym, co się wokół niego dzieje. Puszczaj mu muzykę, wybieraj raczej teledyski, aby obraz skupił uwagę dziecka. Niech są to radosne, rytmiczne piosenki, najlepiej śpiewane przez dzieci.

8-10 miesięcy - siadam i mam swoje ulubione piosenki
Ośmiomiesięczne i starsze dziecko zwykle już samodzielnie siedzi, zajmuje się ulubionymi zabawkami, ale może mieć również swoje ulubione… piosenki! To dobry czas na pierwsze instrumenty, np. cymbałki czy pianinko.

11-12 miesięcy - gram na instrumentach i próbuję… tańczyć!
Prawie roczne i roczne dziecko samodzielnie siedzi, stoi i najprawdopodobniej próbuje stawiać swoje pierwsze kroczki. To doskonały czas na naukę… tańca! Pozwól dziecku kiwać się w rytm muzyki, tańcz razem z nim, grajcie na instrumentach i cieszcie się zabawą, jaką daje muzyka!

Fakty i mity o muzyce dla niemowląt

Poniżej krótkie podsumowanie: omówione zostały fakty i mity na temat puszczania muzyki małym dzieciom. Warto się z nimi zapoznać, zanim wprowadzimy nasze maluszki w świat różnorodnych dźwięków.

Muzyka klasyczna ma dobry wpływ na rozwój dziecka - PRAWDA
Owszem, dźwięki muzyki klasycznej mają dobry wpływ na rozwój dziecka, zwłaszcza jego mózgu i układu nerwowego. Udowodniono, że muzyka klasyczna skutecznie uspokaja maluszki ale i wpływa pozytywnie na ich koncentrację.

Dzieciom można puszczać tylko muzykę klasyczną, inna może je pobudzać - MIT
Każda muzyka może pobudzać dziecko, ponieważ jest dodatkowym bodźcem zewnętrznym, badawcze są zgodni, że muzyka klasyczna uspokaja ale podana w nadmiarze: może powodować pobudzenie. Wybierajmy muzykę, którą nasze dziecko lubi, jeśli chcemy aby się uspokoiło przed snem, możemy zdecydować się na muzykę klasyczną ale i relaksacyjną, odgłosy natury czy biały szum.

Dziecko może, a nawet powinno mieć ubrane słuchawki - MIT
Wielu rodziców twierdzi, że maluszkom można, a nawet trzeba zakładać słuchawki, gdy puszcza się mu muzykę. Oczywiście, nie! Małe dziecko, zwłaszcza niemowlak, absolutnie nie powinno korzystać ze słuchawek, ich stosowanie sprawić może, że muzyka jest niejako "zbyt blisko" uszu dziecka i może nawet uszkodzić jego słuch! Maluszek nie powinien słuchać muzyki zbyt głośno, zwłaszcza po urodzeniu nie jest przyzwyczajony do słuchania bardzo głośnych dźwięków, w łonie mamy wszystkie odgłosy dochodzące z zewnątrz były przytłumione. Jeśli chcemy puszczać dziecku muzykę, puszczajmy ją z komputera lub płyty na umiarkowanej głośności. Słuchawki można zakładać dziecku w nieco innym celu, a mianowicie stosować słuchawki wygłuszające, jeśli znajdujemy się z dzieckiem na imprezie, gdzie bawimy się przy głośnej muzyce, np. na weselu. Jeżeli widzimy, że maluch wyraźnie odczuwa dyskomfort podczas słuchania takiej głośnej muzyki, załóżmy mu specjalne, wygłuszające słuchawki. Jeśli jednak i to nie pomoże i dziecko źle się czuje na imprezie, oddajmy je pod opiekę babci, opiekunki lub przeprośmy gospodarzy i opuśćmy przyjęcie.

Niektóre gatunki muzyki i melodii mogą uspokoić, a nawet sprawić, że dziecko łatwiej uśnie - PRAWDA
Oczywiście, jeśli chcemy sprawić, by maluszek się uspokoił, możemy zdecydować się na gatunki, wspomniane wcześniej, w tym muzykę klasyczną, melodie relaksacyjne, biały szum oraz odgłosy natury. Jeśli chcemy, możemy zaopatrzyć się w specjalną, szumiąca maskotkę, np. misia, który generuje uspokajające dźwięki, podobne do tych, które maluch słyszy w brzuchu mamy. Może to być także doskonała propozycja na prezent dla nowonarodzonego dziecka.