Frustracja - co to jest i jak sobie z nią radzić? Objawy frustracji

Frustracja to nagromadzenie się negatywnych emocji: złości, lęku, gniewu, zazdrości, czasem i smutku, które mogą uniemożliwiać nam normalne funkcjonowanie. Skąd bierze się frustracja, jak jej przeciwdziałać oraz ja sobie radzić, gdy ogarnia nas nadmiar złych emocji?

Skąd bierze się frustracja? Źródła frustracji

Źródeł frustracji upatrywać można w wielu czynnikach. Zwykle są to niezaspokojone potrzeby, od najprostszych:

• głodu,
• pragnienia,
• snu,
• przez potrzebę bliskości, bezpieczeństwa, miłości
• aż po potrzebę samorealizacji czy posiadania czegoś.

Za nadmierną złość, w tym frustrację, odpowiadają też w dużym stopniu porażki życiowe oraz drobne niepowodzenia, które w naszym umysłach wzrastają do rangi dramatu. Dla młodej osoby źródłem frustracji może być zła ocena w szkole, zawiedziona miłość, dla osoby dorosłej problemy ze znalezieniem pracy, kłopoty finansowe oraz problemy uczuciowe w związku. Czasami frustracja może pojawić się jako reakcja na stagnację, na brak zmian, nudę: bywa tak nawet w pozornie idealnym, uporządkowanym życiu. Frustracja może pojawić się również jako brak kontroli nad czymś lub nad kimś, np. nad dzieckiem czy niewiernym partnerem.

Co jeszcze może sprawić, że będziemy odczuwać tyle negatywnych emocji? Z pewnością można mówić o pewnych osobowościowych predyspozycjach do odczuwania frustracji. Jaka osobowość za to odpowiada? Na nadmierną frustrację mogą narzekać osoby mało pewne siebie, o pesymistycznym nastawieniu do świata, osoby o nerwicowych cechach charakteru, cholerycy, którzy szybko i nadmiernie się denerwują.

Dlaczego nadmierna frustracja może być zła? Objawy frustracji

Czy nadmierna frustracja może mieć negatywne skutki dla naszego zdrowia i samopoczucia? Oczywiście i należy o tym pamiętać! Jak nadmierne odczuwanie złości i innych negatywnych emocji może się odbić na nas? Frustracja przede wszystkim może wpłynąć negatywnie na nasze zdrowie fizyczne, a mianowicie:

• pogorszyć jakość naszego snu;
• przyczynić się do złego samopoczucia fizycznego: może nas boleć głowa, brzuch itp.;
• przyczynić się do zachorowania na wiele chorób, w tym schorzeń układu krążenia ale i chorób układu pokarmowego, np. choroby wrzodowej;
• pogorszyć naszą odporność poprzez powyższe czynniki.

Poza tym, może wpłynąć negatywnie na nasze zdrowie psychiczne, samopoczucie, czyli:

• pogorszyć jakość naszego życia, sprawić, ze będziemy częściej odczuwać negatywne emocje, a zatracimy zdolność odczuwania pozytywnych;
• pogorszyć jakość naszej koncentracji, uwagi, a zwiększyć poziom lęku i niepokoju;
• sprawić, że będziemy gorzej radzić sobie ze stresem;
• pogorszyć naszą samoocenę i przyczynić się do spadku pewności siebie;
• może przyczynić się nawet do zachorowania na nerwicę czy depresję.

Osoba stale sfrustrowana jawi się więc nam jako człowiek zalękniony, stale czymś zaniepokojony ale i przygnębiony, zły, czasem po prostu bardzo smutny. To człowiek, który ciągle się źle czuje, nie potrafi się niczym cieszyć - nie brzmi to optymistycznie, dlatego warto przeciwdziałać frustracji. Jak?  O tym poniżej.

Jak sobie radzić z frustracją?

W jaki sposób możemy przeciwdziałać frustracji, czyli zapobiegać nagromadzeniu się negatywnych emocji jeszcze zanim się pojawią? Przede wszystkim powinniśmy nauczyć się nazywać swoje emocje oraz odpowiednio na nie reagować. Jeśli czujemy, że przystajemy panować nad negatywnymi emocjami, warto zastanowić się, jak można je szybko i skutecznie rozładować. Propozycji jest kilka:

• posłuchaj spokojnej muzyki, która Cię odstresuje;
• wyjdź na spacer i pozwól swojemu umysłowi odpocząć;
• spraw sobie przyjemność, zrób coś, co przyczyni się do poprawy Twojego nastroju: idź do kina, zjedz coś słodkiego, obejrzyj śmieszny film;
• porozmawiaj z kimś o tym, co czujesz lub napisz to, jeśli nie możesz tego opowiedzieć;
• zamień negatywne emocje na pozytywne, np. poprze sztukę: narysuj obraz, napisz piosenkę, uprawiaj sport, który pozwoli Ci rozładować emocje, np. boks czy bieganie.

A co jeśli nie zadziałałaś/eś w porę i pojawiła się frustracja? Czujesz, że zalewa Cię fala negatywnych emocji… nie wiesz, co dalej? Spokojnie, poniżej sprawdzone sposoby na poradzenie sobie z frustracją.

Nagromadzona złość. Jak radzić sobie z narastającą frustracją?

Czujesz, że ogarnia Cię frustracja i nie wiesz, co dalej? Spokojnie, postępuj według planu, a wszystko będzie dobrze i poradzisz sobie z nagromadzeniem negatywnych emocji.

1. Uspokój się!
Zrób coś, co odsunie Twoje myśli od złości: przede wszystkim się uspokój, wykorzystując podane wyżej sposoby, możesz również spróbować medytacji, relaksacji i wizualizacji. Wiele przykładów ćwiczeń znajdziesz w internecie.

2. Nie przyjmuj już negatywnych emocji
Jeśli czujesz, że opanowuje Cię frustracja, powiedz stop: odetnij się od tego, co Cię denerwuje i zastosuj podane wyżej sposoby. Jeśli to niemożliwe, postaraj się wyłączyć myślowo, nie przyjmuj już negatywnych emocji do siebie.

3. Nie daj się sprowokować!
Jeśli czujesz, że masz skłonność do frustracji, nie daj się sprowokować innym, unikaj towarzystwa osób, które Cię denerwują i sprawiają, że dodatkowo się frustrujesz. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, ale pamiętaj, jak działają na Ciebie konkretne osoby, wtedy w porę zdołasz się wycofać albo odpowiednio nastawić do rozmowy, gdy po raz kolejny przyjdzie Ci z nimi obcować.

4. Pamiętaj o negatywnych skutkach frustracji
Pamiętaj o tym, jakie negatywne skutki może mieć irytacja dla Twojego zdrowia i samopoczucia. Staraj się im przeciwdziałać na równi z radzeniem sobie z frustracją. Wysypiaj się, jedz zdrowo, uprawiaj sport.

5. Poszukuj pozytywów w negatywach
Niełatwe zadanie… jak bowiem znaleźć coś pozytywnego w porażce, w nieotrzymaniu wymarzonej pracy lub zawiedzionej miłości? Spokojnie, za pewien czas spojrzysz na to z zupełnie innej perspektywy. Potraktuj to jako cenną lekcję i działaj dalej, teraz już bogatsza/y o nowe doświadczenia.

Frustracja u dziecka - jak mu pomóc?

Nagromadzenie negatywnych emocji bardzo często obserwujemy u dzieci. Nie potrafi jeszcze one radzić sobie z wieloma negatywnymi emocjami, zwłaszcza silnymi i nawarstwionymi. Jak pomóc swojemu dziecku, jeśli widzimy, że jest złe, smutne, sfrustrowane? Poniżej kilka porad dla każdego rodzica.

Daj dziecku przykład
Pokaż jak Ty radzisz sobie ze złymi emocjami, np. słuchasz muzyki, gdy jesteś zła, wychodzisz na spacer, robisz sobie smaczną herbatę… Naucz dziecko tych sposobów oraz poradź, by znalazło swoje, własne. Możecie ich poszukać razem.

Pozwól na emocje, ale rozmawiajcie o nich
Pozwól dziecku odczuwać negatywne emocje, nie masz możliwości go przed nimi uchronić! Jakbyś się nie starała/starał jako rodzic, Twoje dziecko będzie odczuwało smutek, strach, złość i oczywiście frustrację, jest to zupełnie naturalne, ale… dziecko nie zawsze zdaje sobie sprawę z tego, co czuje i dlatego wprowadź naukę rozpoznawania, nazywania i tłumaczenia emocji, np. gdy dziecko wróciło z placu zabaw i krzyczy, bo jest głodne powiedz: "Jesteś zły, ponieważ jesteś głodny, prawda? Masz ochotę na kanapkę z dżemem? Zrobię takie pyszne kanapki, pomożesz mi? Później zjemy je razem".

Dziecko otrzyma kilka ważnych sygnałów:

• po pierwsze: dostrzegasz i rozumiesz jego emocje (widzę, że jesteś zły),
• po drugie: tłumaczysz mu, dlaczego czuje się w określony sposób (jesteś zły, ponieważ jesteś głodny)
• po trzecie: proponujesz możliwość rozładowania napięcia (zrobienie i zjedzenie kanapek), co pozwoli dziecku zastosować ten sposób w przyszłości (np. zjeść coś).

Nie daj się szantażowi dziecka
Nie ulegaj histeryzującemu dziecku we wszystkim, np. gdy dziecko robi awanturę w sklepie, gdy chce nową zabawkę, możesz zareagować mówiąc: "Poczekam, aż się uspokoisz i wtedy porozmawiamy, nie będę się z Tobą kłóciła, ponieważ żebyśmy mogli rozmawiać, musisz się uspokoić". W miarę możliwości wyprowadź dziecko ze sklepu i faktycznie poczekaj, aż się uspokoi. Masz zakupy w koszyku, a kolejka do kasy jest długa? Spokojnie, zostaw koszyk koło kasy i uprzedź kasjerkę, że wrócisz i opłacisz zakupy. To może być cenna lekcja dla Twojego dziecka, warto podjąć taki trud.

Ucz dziecko wytrwałości
Jeśli chce nową zabawkę powiedz, że ją dostanie, jeśli… samo ją sobie kupi. Daj mu kilka złotych i powiedz, że to początek zbierania na zabawkę. Gdy pomoże tacie myć samochód, dostanie od niego drobne do skarbonki. Jeśli dziecko zauważy, że trud się opłaci i po uzbieraniu kwoty zyska wymarzoną zabawkę, dowie się, że nie wszystko można mieć od razu. To również cenna lekcja w walce z frustracją dla każdego z Was.

Autor: Monika Muzolf, psycholog